حقوق بشر
انسان موجودي اجتماعي و برخوردار از كرامت ذاتي[1] است بنابر این شكل گيري زندگي او و تداوم آن مستلزم مشاركت در امور جامعه و همكاري با همنوعان خويش است كه با ورود فرد به عرصۀ زندگي اجتماعي و فعاليّت در زمينه‌هاي مختلف سياسي، اقتصادي، فرهنگي و... جامعۀ عمل مي‌پوشد. بدين ترتيب رابطۀ فرد و دولت (به عنوان نمايندۀ جامعه) بوجود مي‌آيد،[2] فرد خواستار احترام به حقوق انساني خويش و رعايت آنها از سوي دولت مي‌شود، و نقض حقوق افراد از سوي دولت محتمل الوقوع است. نقض حقوق انساني افراد واقعيت انكار ناپذير جهان معاصر است و هيچ كشوري در جهان معاصر، حقوق بشر را به طور كامل رعايت نمي‌كند. راه كاري كه جامعه بين المللي براي جلوگيري از نقض حقوق افراد ارائه كرده است ايجاد نظامي بنام حقوق بشر است كه هدف اصلي و اساسي آن حمايت از حقوق افراد در مقابل دولت‌هاست. براي آشنايي اجمالي با اين واژه، به تاريخچه حقوق بشر، مفهوم حقوق بشر، تعريف حقوق بشر و اسناد بين المللي مهم حقوق بشر اشاره نموده و آنها را مختصراً بررسي مي‌كنيم.
تاريخچه حقوق بشر:
حقوق بشر پيشينه‌اي طولاني دارد و قدمت آن به قدمت تاريخ حيات بشري است بنابراين پيدايش حقوق بشر و تحول آن تحت تأثير وقايع و رويداد تاريخي بوده است.
الف- دوران باستان:
اديان، تمدن‌ها، فرهنگ‌هاي گوناگون دوران گذشته نقش بسزايي در زمينۀ حمايت از حقوق انساني افراد داشته‌اند. توجه و احترام به حقوق بشر را مي‌توان در منشور كوروش كبير پس از فتح بابل در سال 539 قبل از ميلاد مشاهده نمود. احترام به عقايد مذهبي ديگران، لغو بردگي و آزادي انتخاب حرفه از مهم‌ترين حقوق افراد انساني است كه در سند مذكور به آنها اشاره شده است.
ب- دوران معاصر:
اين دوران مصادف و همزمان با اتفاقاتي است كه در انگلستان، امريكا و فرانسه روي مي‌دهد. در پي اين حوادث، اسناد اعلاميه‌هاي مهم و تاثير گذار ذيل در زمينه حمايت از حقوق بشر به منصۀ ظهور مي‌رسند:
3- اعلاميه حقوق بشر و شهروند (1789) در فرانسه.[7]
اگر چه هيچ كدام از اين اسناد را نمي‌توان سرآغاز حقوق بشر به مفهوم امروزي آن قلمداد نمود امّا نقش بسزايي در پيدايش حقوق بشر مدرن داشته‌اند و سازمان ملل متحد براي تصويب اعلاميه جهاني حقوق بشر از آنها الهام گرفته است.
اعلاميه جهاني حقوق بشر
پس از جنگ جهاني دوم، انديشه جهاني حمايت از حقوق بشر به نقطۀ اوج خود مي‌رسد و با تصويب منشور ملل متحد در سال 1945، بستر مناسبي بر مسئله حقوق بشر فراهم مي‌شود.
از آنجا كه منشور يك سند كامل بشري نبود خلاء‌هايي در زمينه حمايت از حقوق بنيادين و اساسي بشر وجود داشت اين مسئله سازمان ملل را بر آن داشت كه به فكر تصويب يك سند بين المللي حقوق بشر باشد سرانجام در پي تلاش‌هاي بي‌وقفۀ سازمان ملل و حمايت بي‌دريغ دولت‌هاي عضو، اعلاميه جهاني حقوق بشر در سال 1948 به تصويب مي‌رسد
مفهوم حقوق بشر
بدنبال تصويب اعلاميه جهاني حقوق بشر، مفهوم آن توسعه يافته و حقوق بين الملل بر مبناي فردگرايي[8] توسعه و تدوين مي‌يابد. بنابراين مسئله حقوق بشر مهم‌ترين تحول حقوق بين الملل در قرن بيستم مي‌باشد. حقوق بشر رابطه انسان ( و امروز حتي گروه‌ها) را با دولت و نهادهاي وابسته به دولت را ملاك قرار داده و آن را تنظيم مي‌نمايد، از افراد و يا گروه‌ها در مقابل دولت حمايت كرده و رعايت حقوق آنها را از سوي دولت و يا نهادهاي وابسته به دولت مي‌خواهد. بر اساس قواعد و مقررات حقوق بشر، انسان‌ها اصولاً حق دارند نه تكليف. تكليف بر عهده دولتي است كه ملزم به رعايت حقوق بشر است. اين حقوق، همه افراد انساني را صرف نظر از رنگ، نژاد، جنس، مذهب و...در همۀ زمانها و مكان‌ها و تحت هر شرايطي زير چتر حمايت خود قرار مي‌دهد،[9]
تعريف حقوق بشر
با در نظر گرفتن اسناد بين المللي بشري و متون معتبر حقوق بشري، مي‌توانيم اين حقوق را بدين صورت تعريف كنيم: «حقوق بشر مجموعه‌اي از قواعد و مقررات حقوقي بين المللي است كه در همۀ زمانها و مكان‌ها از مقام، منزلت . كرامت انساني تمام افراد و يا گروه‌ها صرفاً بدليل اينكه انسانند، در مقابل همۀ دولت‌ها حمايت مي‌كند.»
اسناد بين المللي مهم حقوق بشر
الف- معاهدات مهم بين المللي:
1- اعلاميه جهاني حقوق بشر؛
2- ميثاق بين المللي حقوق مدني و سياسي؛
3- ميثاق بين المللي حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي؛
4- كنوانسيون ممنوعيت ومجازات جرم ژنو سايد؛
5- كنوانسيون حذف همه اشكال تبعيض عليه زنان؛
6- كنوانسيون رفع هر گونه تبعيض عليه زنان؛
7- كنوانسيون منع شكنجه و ساير رفتارها يا مجازات خشن، غيرانساني و مومن؛
8- كنوانسيون حقوق كودك
9- كنوانسيون مربوط به وضعيت پناهندگان؛
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر